قبل از هر چیز بایستی در راستای اقدامات تامینی بیان کنیم:
1. حمایت از فرد
2. محافظت از جامعه
3. پیشگیری از وقوع جرم
باید پیشگیری با درمان و باز سازگاری بزهکار، باز سازگاری اجتماعی بزهکاران، شناسایی و درمان علل جسمانی، روانی و اجتماعی ناسازگاری آنان ،بخشی از سیاست جنایی پیشگیری است.
پیشگیری با بی اثر ساختن و مراقبت با توجه به بررسی موضوعات در خصوص اقدامات تامینی و تربیتی و تطبیق آن با فقه و حقوق به این نتیجه میتوان رسید که آن چه حقوقدانان و جرم شناسان در راستای اهداف عمده اقدامات تامینی و تربیتی اظا رمی کنند اگرچه با اصلاح و تربیتی که مطلوب قرآن و سنتاست عینا تطبیق نمی کند. اما خارج از اهداف آن هم نیست. مجازات بیشتر و غالبا بر ضد جرم است. در حالیکه جهت گیری اقدامات تامینی که پیشگیری فردی است باید از کیفیرها تفکیک و در قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است. در واقع جهت گیری اقدامات تامینی و تربیتی جلوگیری از ارتکاب جرم از طریق روش های اصلاحی، درمانی، تربیتی و یا خنثیسازی حالت خطرناکی افراد است.
بایستی اذعان داشت مسائل مهم سیاست جنایی کیفرزدایی میباشد که به دنبال اقدامی غیر کیفری در باره علل بزهکارانه است که اقدامات تامینی و تربیتی از ابزارهای مهم سیاست جنایی محسوب می شود.
اقدامات تامینی و تربیتی عبارتند از یک رشته وسایل دفاع اجتماعی که به حکم قانون توسط قاضی .و بر اثر وقوع جرم متناسب با وضع استعداد، منش و سوابق مجرم و درجه خطرناکی وی به کار برده می شود تا فرد بهبود یافته و با اجتماع سازگار گردد و دست به ارتکاب جرم نزند. به عبارتی اقدامات تامینی و تربیتی واکنشی است مبنی بر حمایت پیشگیرانه و نیز به وسایل و تدابیری اتلاق می شود که درمورد افراد خطرناک مورد استفاده قرار میگیرد و می توان به عبارتی گفت اقدامات تامینی و تربیتی، اقداماتی هستند که جهت خنثیسازی حالت خطرناکی مجرمین عموما از طریق نگهداری و درمان و بازپروری اجتماعی اعمال شده و فاقد جنبهی ترذیلی و تربیتی می باشند.
اقدامات تامینی و تربیتی به عنوان ابزارهای مهم و موثر نظام کیفری، در عین اینکه واجد صفات قضایی است اما گاهی به عنوان عامل پیشگیری از جرم بکار برده می شود.
اقدامات تامینی و تربیتی به دنبال تحقق اهدافی است که می توان اشاره کرد:
1- حفظ اجتماع از تجاوز و تعدی و تکرار کنندگان جرم و مجرمان حرفه ای و به عادت
2- پیشگیری از وقوع جرم به کمک وسایل و ابزار اصلاحی ،تربیتی، درمانی و معاضدتی.
تفاوت اقدامات تامینی و تربیتی با مجازاتها
اقدامات تامینی برعکس مجازاتها که حاصل تعفیر و خطای جزایی می باشند، هیچ تناسبی با نیت خطاکارانه فاعل جرم نداند و اقدامان تامینی متوجه آینده و به منظور پیشگیری از تکرار جرام بوده و در واقع به دنبال ابزاری مناسب به منظور جلوگیری از وقوع مجدد و تکرار جرم است. اقدامات تامینی و تربیتی دارای جنبه سرزنش اجتماعی یا مجازات نیست، بنابراین از صفت تربیتی و ترذیلی ندارند. اقدامات تامینی برای توصف حالت خطرناک است. بنابراین مقید کردن مدت این اقدامات برای زمان مشخص نیست و با عدم تعیین زمانی به محض از بین رفتن حالت خطرناک مجرم مدت اجرای این تدابیر خاتمه مییابد.
مجازاتها علیه مجریمن مسئول و اقدامات تامینی برای مجرمین مسئول و غیر مسئولین جزایی اعمال می شود و همچنین اقدامات تامینی برای پیشگیری از سقوط افراد در ارتکاب جرم و اعمال مجازات در جهت انتقام جویی است.
متغیر بودن اقدامات تامینی در قبال ثابت بودن مجازاتها
طبقه بندی اقدامات تامینی بر حسب موضوع
الف) اقدامات تامینی بدنی: مانند درمان بزهکاران دیوانه یا کمپ ترک اعتیاد
ب) اقدامات تامینی سالب آزادی:
- نگهداری مجرمین مجنون در بیمارستان روانی
- نگهداری مجرمین به عادت در تبعید
- نگهداری مجرمین بیکار و ورلگرد در کارگاهها
- نگهداری اطفال در کانون اصلاح و تربیت
ج) اقدامات تامینی محدود کننده آزادی
- ممنوعیت از اشتغال به کسب یا شغل یا حرفهی معین
- اخراج بیگانگان از کشور
د) اقدامات تامینی مالی
- ضبط اشیا
- بستن موسسات
- ضمانت احتیاطی
ر) اقدامات منع از اشتغال به کسب یا شغل یا حرفه
ز) انتشار حکم
بزهکاران به عادت چه افرادی هستند:
بزهکارانی که دو مرتبه یا بیشتر محکوم به حبس، بیش از دو ماه شدهاند و به اتهام جرم عمدی که مستلزم مجازات حبس است بار دیگر دستگیر شدهاند و در دادگاه تشخیص داده است که دارای حالت خطرناک هستند و باید در جایی امن برای مدت نامعین نگهداری شوند.