جرم جعل اسناد و نوشته ها در حقوق ایران

جرم جعل اسناد و نوشته ها در حقوق ایران

جعل اسناد و نوشته ها به چه معنی می باشد؟ به چه اسنادی اسناد هویتی میگویند؟ ارکان تشکیل دهنده شامل چه مواردی میشود؟ قانون گذار برای مرتکبین چه مجازاتهایی را تعیین کرده؟ کدام مرجع صالح به رسیدگی میباشد؟

تعریف جرم جعل اسناد و نوشته ها وفق قانون

خانم دکتر مژگان کثیری وکیل متخصص جرم جعل در تعریف جرم جعل اسناد میگوید: ابتداعا باید این موضوع را بصورت جداگانه بررسی کنیم. همانطور که میدانیم جعل بمعنی دگرگون کردن و تقلب کردن میباشد. به عبارت دیگر واقعیت را بگونه ای دیگر بیان کردن است. (قلب حقیقت یا واقعیت). نوشته ها هم بصورت سند هستند. که میتواند عادی یا رسمی باشد.
پس جعل اسناد و نوشته ها عبارتنداز: ایجاد هرگونه تغییرو دگرگونی که بدون اجازه و به قصد تقلب در مفاد (جعل معنوی) یا ماهیت (جعل مادی) اسناد اعم از رسمی یا عادی که قابلیت ضرر داشته باشد. یکی از بارزترین جعل ها،جعل اسناد و نوشته است. که از سال 1304 قانون گذار آن را جرم انگاری کرده است و مجازات برای آن قرار داده است. از منظر حقوقی تعریف قانونی در مورد جرم جعل اسناد و نوشته ها نداریم. اما در ماده 523 قانون مجازات اسلامی قانون گذار مصادیقی را برای این جرم تعیین کرده اند: مانند ساختن یا نوشتن سند یا ساختن مهر یا تراشیدن و خراشیدن و الحاق کردن و الصاق کردن و نظایر آن را بیان نموده است. و در انتهای ماده ذکر کرده است که بدون اجازه و به قصد تقلب انجام گیرد.

تعریف قانونی اسناد چیست؟

به موجب ماده 1284 قانون مدنی سند عبارتند است از: نوشته ی مکتوب که در مقام دعوی قابلیت استناد داشته باشد. که به دو دسته اسناد عادی و رسمی تقسیم میشود. مطابق ماده 1287 اسناد رسمی، اسنادی هستند که در نزد سایر مامورین رسمی در حدود صلاحیت آنها طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند. و به استناد ماده 1289قانون مدنی اسنادی که در اداره ی ثبت اسناد و املاک و یا دفاتر ثبت شده باشند. چنانچه سندی خصوصیات ماده 1287 را نداشته باشد سند عادی نامیده میشود.
◁◁ بیشتر بدانید:  وکیل جعل | بررسی ابعاد قانونی جرم جعل

جرم جعل اسناد هویتی چگونه است؟

مژگان کثیری وکیل متخصص جعل اسناد میگوید: جعل اسناد هویتی یعنی جاعل بدون اجازه و بقصد تقلب و ضرر زدن به دیگری و رسیدن به اهداف و مقاصد خود مدارک شناسایی فرد را که متعلق به اوست تغییربدهد. اسناد هویتی مدارک و نوشته های هستند، که هویت شخص را بیان می کنند. که باعث شناسایی شخص میشود. و این اسناد در اجتماع کاربرد بسیاری دارند.
چند مثال: مانند گواهی نامه (کسی که از سوی اداره راهنمایی و رانندگی و قبولی در آزمون رانندگی اجازه رانندگی به او داده میشود) مانند شناسنامه (سندی که تمام مشخصات فرد در آن ذکر می شود مانند نام، تاریخ تولد، نام پدر و مادر….) مانند کارت ملی، گذرنامه (مجوز قانونی برای خارج شدن از کشور و وارد شدن به ;شور دیگر) پایان خدمت، مدارک شناسایی دولتی
    نکته: از میان اسناد هویتی نام برده شده، جعل گواهی نامه و گذرنامه بسیارمرسوم میباشد.

ارکان تشکیل دهنده جرم جعل اسناد

کثیری وکیل جرم جعل اسناد بیان میدارد: جرایم برای محقق شدن به سه رکن اصلی قانونی،مادی و معنوی نیازمند هستند. که در صورت نبود یکی از آنها جرم محقق نمیشود.
عنصر قانونی جرم که به هر فعل و ترک فعلی که در قانون برای آن مجازات تعیین شده باشد، اطلاق میشود. در مورد جرم جعل اسناد و نوشته ها قانونگذار صراحتا در ماده 526 برای آن مجازات مقرر کرده است.
عنصر مادی جرم که همان رفتار فیزیکی و مادی مرتکب(جاعل)میباشد که میتواند حسب مورد در شکل اسناد مانند امضاء کردن،ساختن … باشد یا تغییر در مفاد و محتوای آن مانند تغییر نام،تغییر کلمه…
عنصر معنوی جرم که در برگیرنده ی سوءنیت میباشد. که میتواند عام یعنی عمد و آگاهی یاخاص قصد و اراده فاعل در ارتکاب جرم باشد.
عنصر مادی جرم جعل اسناد و نوشته ها می تواند بصورت ترک فعل نیز باشد. مانند اینکه دادستان یا منشی دادسرا اظهارات شخص را صورت جلسه کرده و به متهم گفته این جرم را قبول دارید یا خیر؟ ومتهم میگوید: خیر.این را منشی یا دادستان نمینویسید. این مورد از مصادیق، ترک فعل است. متهم به فرض نوشته شده، امضاء میکند! سپس متوجه موضوع میشود. حالا باید ثابت کند که قسمتی از صورت جلسه واقعیت ندارد. در حالی که در سند رسمی نوشته شده و خلاف واقعیت است.

مجازات جرم جعل اسناد و نوشته ها

با توجه به این که جرم جعل از دسته جرایم کیفری و غیر قابل گذشت میباشد. قانون گذار در مورد مجازات اسناد اعم از عادی و رسمی مجازات را بدین شرح تعیین نموده است:
الف) بموجب ماده 525 قانون مجازات اسلامی جعل احکام یا امضاء یا اسکناس رایج داخلی و خارجی  یا اسناد یا حواله های صادره از خزانه دولتی و سایر اسناد تعهدآور یا چک (اسناد عادی) علاوه بر جبران خسارت به حبس از 1تا 10 سال محکوم خواهند شد. با توجه به تبصره این ماده جعل عمدی در مورد علایم استاندارد ملی یا بین المللی به حداکثر مجازات در این ماده محکوم خواهند شد.
ب) مطابق ماده 526 قانون مجازات جعل اسکناس رایج داخلی و خارجی یا اسناد تعهدآور بانکی که بقصد برهم زدن نظام و امنیت سیاسی و اجتماعی یا به علم مجعول بودن استفاده کند. چنانچه مفسد و محاربه شناخته نشود. به حبس از 5 تا 20 سال محکوم خواهند شد.
پ) به استناد ماده 527 قانون مجازات جعل اسناد و مدارک تحصیلی دانشگاهی و موسسات آموزش عالی و تحقیقاتی داخل یا خارج علاوه بر جبران خسارت به حبس از 1 تا 3 محکوم خواهند شد و در صورتی که مرتکب یکی از کارکنان دولتی (وزارتخانه، سازمانها، موسسات یا نهادهای وابسته به دولت) باشد، به حداکثر مجازات مقرر شده در این ماده محکوم خواهد شد.
ت) به موجب ماده 532 قانون مجازات اگر هر یک از کارمندان و مسئوولان دولتی در اجرای وظایف خود مرتکب جعل اسناد و نوشته ها بشوند، علاوه بر مجازاتهای اداری و جبران خسارت وارده به حبس از 1 تا 5 سال یا پرداخت 6تا 30 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهدشد.
ث) استفاده از اوراق مجعول با علم و آگاهی به موجب ماده 535 قانون مجازات علاوه بر جبران خسارت وارده به حبس از 6 ماه تا 3سال یا 3 تا 18 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
ج) مطابق ماده 536 قانون مجازات جعل اسناد و نوشته های غیر رسمی و استفاده ی آن با علم علاوه بر جبران خسارت به حبس از 6 ماه تا 2 سال یا 3 تا 12 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. که با توجه به قانون کاهش مجازاتهای تعزیری مصوب اردیبهشت 1399 این ماده مشمول تخفیف قرار گرفته شده است.
چ) به استناد ماده 539 قانون مجازات اسلامی جعل معافیت از خدمت دولت یا نظام وظیفه به حبس از 6 ماه تا 1 سال و یا جزای نقدی 3 تا 6 میلیون ریال محکوم خواهد شد.
ح) به موجب ماده 540 جعل سایر تصدیق نامه ها که به ضرر شخص ثالث یا خسارتی بر خزانه دولت وارد آورد علاوه بر جبران خسارت به 74 ضربه شلاق یا 200 هزار تا 2 میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

مرجع صالح جهت رسیدگی به این جرم

دادگاه صالح جهت رسیدگی به جرم جعل اسناد و نوشته ها، با توجه به متفاوت بودن انواع جرم اسناد متفاوت است. اگر جعل اسناد به منظور برهم زدن امنیت و نظام و محاربه باشد، دادگاه انقلاب صالح به رسیدگی می باشد. و اگر مجازاتهای آن از درجه 4 به پایین باشد، یعنی حبس زیر 10 سال باشد، دادگاه کیفری 2 صالح به رسیدگی به این جرم می باشد. و اگر مجازات آن حبس بالای 15 باشد، دادگاه کیفری یک صالح به رسیدگی می باشد.

تقسیم بندی درجات جرایم تعزیری:

به استناد ماده 19 قانون مجازات اسلامی مجازاتهای تعزیر 8 درجه است که از شدیدترین یعنی حبس بیش از 25 سال تا درجه 8 که حبس آن تا 3 ماه است. به همین ترتیب سایر مجازاتها از قبیل جزای نقدی و شلاق و مصادره اموال و انفصال دایم و موقت نیز در این تقسیم بندی جای گرفته اند.
◁◁ بیشتر بدانید:  وکیل جعل رایانه ای و استفاده از داده های مجعول

وکیل پرونده جعل در تهران

خانم دکتر مژگان کثیری با کادری مجرب از وکلای متخصص پایه یک دادگستری و کانون وکلا در کلیه زمینه و دعاوی حقوقی و کیفری فعالیت مینمایند. در این مقاله هدف و تلاششان بیان مطالب مرتبط با جرم جعل اسناد و نوشته ها است. و برآنند که شما عزیزان با مطالعه مفید بتوانید نتایج رضایت بخشی را در پروندهای خود داشته باشید. اما برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه میشود که با این وکلا مشاوره حقوقی نمایید. وکیل متخصص پرونده جعل در تهران پاسخگوی سوالات شما عزیزان خواهد بود.